Zamek Książ
  Riese
 

Riese
(niem. olbrzym) – kryptonim największego projektu górniczo-budowlanego hitlerowskich Niemiec, rozpoczętego i niedokończonego w Górach Sowich, oraz na zamku Książ i pod nim, w latach 1943-1945.

HISTORIA PROJEKTU

Wobec nasilających się alianckich nalotów bombowych w 1943 r. Niemcy hitlerowskie przeniosły dużą część swej strategicznej produkcji zbrojeniowej w – uważany za bezpieczny – rejon Sudetów. Mniej więcej wówczas powstał projekt utworzenia nowej kwatery głównej Hitlera na zamku Książ oraz potężnych bunkrów i budowli podziemnych wydrążonych w Górach Sowich.

W tym celu powołano jesienią 1943 r. spółkę IndustriegemeinschaftSchlesien AG, której przekazano kilka tysięcy więźniów oraz jeńcówwojennych, których umieszczono w czterech pierwszych obozach pracy.Jednak wobec niezadowalającego postępu prac już na przełomie marca ikwietnia 1944 nadzór nad budową przejęła Organizacja Todt.

Plany obejmowały potężne prace adaptacyjne na zamku Książ,utworzenie wielkich przestrzeni wydrążonych pod zamkiem, konstrukcjiolbrzymich tuneli i sal podziemnych w kilku miejscach w Górach Sowich,reorganizacji całej siatki okolicznych dróg, połączenia całości sieciąkolei wąskotorowej. Była to dalece najkosztowniejsza budowa kwaterwojskowych i obiektów strategicznych ówczesnych Niemiec, choć całkowiteponiesione koszty trudno oszacować. Rozmach budowlano-inżynierski byłna najwyższym poziomie wówczas dostępnym.

Plany były kilkakrotnie zmieniane. Wedle danych z września 1944produkcja tych schronów miała pochłonąć 150 milionów marek; wraz zeschronami w Wilczym Szańcu i w Pullach pod Monachiumobejmowała 257 tysięcy m³ betonu zbrojonego stalą, 213 tysięcy m³tuneli, 58 km dróg z sześcioma mostami, 100 km rurociągów. Na projektRiese przyznano w 1944 roku 28 tysięcy ton stali i cementu, czyli tyle,ile Niemcy przeznaczały rocznie na budowę schronów przeciwlotniczychdla ludności cywilnej.

Prace zostały wykonane tylko w części. Przed wkroczeniem Armii Czerwonej wiele podziemnych konstrukcji zostało zniszczonych, a przynajmniej tunele do nich prowadzące zostały wysadzone.


POSZCZEGÓLNE KONSTRUKCJE



Odległości w metrach między kompleksami wchodzącymi w skład Riese
Odległości w metrach między kompleksami wchodzącymi w skład Riese


Prace objęły swym zasięgiem teren kilkudziesięciu kilometrów kwadratowych na stokach gór: Wolsberg (Włodarz), Saalberg (Jedlińska Kopa), Mittelberg (Dział Jawornicki), na wzgórzu między Wüstewaltersdorf (Walim) a Dorfbach (Rzeczka), Mulenberg (Moszna), Suferhöhen (Osówka), Ramenberg (Soboń) i Schindelberg (Gontowa).

W zboczach gór wiercono otwory w skałach, które rozsadzanomateriałami wybuchowymi. W ten sposób powstawały sztolnie i komory,które wzmacniano obudowami żelbetowymi. Całość była uzbrojona w potężnesieci infrastruktur drogowych, kolejowych, a także wodociągowych,kanalizacyjnych, telefonicznych i energetycznych.

W dokumentach III Rzeszyistnieją zapisy pozwalające ocenić rozmiar materiałów użytych przykonstrukcji kompleksu Riese. Między innymi na tej podstawie możnasądzić, że dotychczas około połowa podziemnych korytarzy nie zostałaodnaleziona.


Najważniejsze obiekty dziś znane to:

KSIĄŻ

Na zamku Książ prace adaptacyjne doprowadziły do zniszczenia niektórych sal, w szczególności ucierpiały dekoracyjne elementy plafonowe oraz podłogowe. Najpoważniejsze prace jednak odbyły się poza bryłą architektoniczną samego zamku.

Doprowadzono kolejkę wąskotorową, której rozładunkiem obłożonowięźniów Arbeitslager Fürstenstein, założonego u podnóża zamku. Naterenie przyzamkowym utworzono szereg dużych komór i budowli, którychprzeznaczenie pozostaje dyskusyjne. W zamierzeniu konstruktorów zamekmiał być osiągalny wyłącznie drogą podziemną, tunelami samochodowymi ipociągowymi. Pod ziemią stworzono przynajmniej dwa poziomy kuluarów ikomór, połączonych z piwnicami zamku. Pierwszy poziom znajduje się 15 mpod ziemią (długość ok. 80 m, 180 m²,400 m³), drugi 53 m pod dziedzińcem zawiera cztery sztolnie oraz siećkrzyżujących się ze sobą szerokich korytarzy (5 m wysokości i 5,5 mszerokości), a także cztery wybetonowane komory. Dziś znajduje się wnich aparatura pomiarowa stacji sejsmograficznej PAN.


RZECZKA

JUGOWICE GÓRNE - JAWORNIK

WŁODARZ
OSÓWKA
SOBOń

SOKOLEC - GONTOWA

WIELKA SOWA

MOSZNA


PRACA WIĘŹNIÓW


W budowie wykorzystywano więźniów, w przeważającej liczbie Żydów,których rychła śmierć miała zapewnić utrzymanie tajemnicykonstrukcyjnej. Byli oni rozmieszczeni w obozach w pobliżu miejscpracy. Sieć tych obozów została nazwana kryptonimem Arbeitslager Riesei była częścią sieci podobozów Gross-Rosen. Komendantem był Albert Lütkemeyer.

Więźniów było przynajmniej kilkanaście tysięcy, choć dokumentyniemieckie mówią o zaangażowaniu nawet prawie 30 000 więźniów. Udałosię ustalić nazwiska prawie 7000 spośród nich. Praca więźniów byłabardzo ciężka. Drążyli sztolnie wewnątrz gór, budowali drogi, torowiskakolejek, pracowali przy przeładunku materiałów budowlanych.Śmiertelność była bardzo wysoka, co wiązało się zarówno zniedożywieniem, z przeciążeniem pracą, z niebezpiecznymi robotamipodziemnymi, jak i z traktowaniem więźniów przez niemieckich oprawców.

Wielu z nich, dla zatarcia śladów i usunięcia świadków, zostałozamordowanych w ostatnich tygodniach przed wycofaniem wojsk niemieckichz tych terenów.


Sztolnia w Rzeczce
Sztolnia w Rzeczce


Włodarz, sztolnia
Włodarz, sztolnia


Grafika:Okolice osowki sudety 0002.jpg
Droga prowadząca do podziemi w Osówce
 
  Dzisiaj stronę odwiedziło już 1 odwiedzający (3 wejścia) tutaj! Ostatnia aktualizacja: 31 lipca 2008  
 
Ta strona internetowa została utworzona bezpłatnie pod adresem Stronygratis.pl. Czy chcesz też mieć własną stronę internetową?
Darmowa rejestracja